Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού
Το όνομά του συνδέεται με μερικά από τα πιο εμβληματικά δημόσια κτίρια της Αθήνας — το Ωδείο Αθηνών, το σχολείο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το νοσοκομείο «Σωτηρία». Ποιος ήταν όμως ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος;
Η διαδρομή του ξεκινά από τη Χίο και φτάνει στη Βαϊμάρη και το Βερολίνο, όπου διαμορφώνεται η σχέση του με τις αρχές του Μπάουχαους και γεννιέται η βαθιά του πίστη στην αξία της αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα, επιχειρεί να φέρει τις ιδέες του μοντερνισμού σε έναν τόπο γεμάτο αντιφάσεις, συγκρούσεις και πολιτικές αναταραχές.
Στο έργο του συναντιούνται η μοντέρνα σκέψη με την ελληνική ιστορία. Η αρχιτεκτονική του διαδρομή περνά από διάφορα στάδια, επηρεασμένη έντονα από το κοινωνικό του όραμα. Το Ωδείο Αθηνών, ίσως το πιο εμβληματικό έργο του, λειτουργεί ως σύμβολο αυτής της σύγκλισης: ένα κτίριο που δεν είναι απλώς ένας πολιτιστικός χώρος, αλλά μια πρόταση για το μέλλον της πόλης.
Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος αντιμετώπισε την αρχιτεκτονική όχι απλώς ως αισθητική έκφραση, αλλά ως εργαλείο για την αλλαγή της ζωής — της καθημερινότητας, της κοινωνίας, του ανθρώπου.
Ο Λουκάς Μπαρτατίλας είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο Bauhaus της Βαϊμάρης. Εξειδικεύεται στην μοντέρνα αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα στη σύγχρονη κληρονομιά της σχολής του Μπάουχαους και στο έργο του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Βόλο και έκανε τις μεταπτυχιακές του σπουδές γύρω από την «Τέχνη στον Δημόσιο Χώρο» από το Πανεπιστήμιο Μπάουχαους της Βαϊμάρης. Έχει καταγωγή από την Αθήνα και κατοικεί από το 2010 στο Βερολίνο.
Το 2019 επιμελήθηκε την έκθεση «Από το κτίριο στην Κοινότητα: ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και το Bauhaus», η οποία πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Γκαίτε σε συνεργασία με τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη και το Ωδείο Αθηνών με την υποστήριξη του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας. Από το 2022, η έκθεση βρίσκεται μόνιμα στο Ωδείο Αθηνών.
Κατά το παρελθόν, έχει συνεργαστεί με ιδρύματα, πολιτιστικούς οργανισμούς και αρχεία στην Ελλάδα και τη Γερμανία, όπως ο Πολιτιστικός Οργανισμός ΝΕΟΝ και η Αντιδημαρχία Κοινωνίας των Πολιτών του Δήμου Αθηναίων για διάφορα συμμετοχικά και ερευνητικά έργα γύρω από την γειτονιά της Κυψέλης, το Ίδρυμα Robert Bosch, και το Αρχείο Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου. Αυτή την περίοδο συνεργάζεται με το Ίδρυμα Bauhaus Dessau για τη δημιουργία σειράς συμπεριληπτικών ξεναγήσεων για διαφορετικά κοινά στα ιστορικά κτίρια και το Μουσείο του Ιδρύματος.
Εικόνα: Το Ωδείο Αθηνών φωτογραφημένο από τον Λουκά Μπαρτστίλα
