19/10/2025 - Η απελευθέρωση της Αθήνας: ιστορία και μνήμη από το 1944 στο σήμερα
Συζητούν ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου
Πώς απελευθερώνεται μια χώρα και μια πόλη από εχθρική κατοχή; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον διδάκτορα ιστορίας και συγγραφέα Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την απελευθέρωση της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944 και για τη μνήμη της μέσα στον χρόνο. Η απελευθέρωση της πρωτεύουσας από τα ναζιστικά στρατεύματα ήταν μια μεταβατική στιγμή και μια λεπτή άσκηση ισορροπιών ανάμεσα στις δυνάμεις του ΕΑΜ και στον παλαιό πολιτικό κόσμο, σε μια συγκυρία κατά την οποία ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είχε ακόμη λήξει. Αν και η έναρξη του πολέμου εορταζόταν ήδη κατά τη διάρκεια της Κατοχής, η λήξη του ήταν ένα διακύβευμα που επηρεάστηκε από τις μεταγενέστερες εξελίξεις, ιδίως τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο Πόλεμο. Έτσι, ο πόλεμος του 1940-1941 διαχωρίστηκε σε επίπεδο μνήμης από την υπόλοιπη εμπόλεμη περίοδο, ώστε να εορταστεί μεταπολεμικά επί δεκαετίες με τρόπο που θα δεν θα παρέπεμπε στην εαμική Αντίσταση. Σχετικά πρόσφατα, όμως, άρχισε να αναδύεται μια σειρά από εναλλακτικούς λόγους και πρακτικές για την επέτειο της απελευθέρωσης, με έντονη την παρουσία τόσο της ακαδημαϊκής έρευνας όσο και της δημόσιας ιστορίας. Σε αυτή την αφήγηση, κεντρική θέση έχει η συμμετοχικότητα και η βιωματική σχέση με το παρελθόν της δεκαετίας του 1940, τα ίχνη της οποίας εξακολουθούν να βρίσκονται παντού γύρω μας.
