Οι νεκροπόλεις και τα ταφικά έθιμα στην Αμαθούντα κατά την 1η χιλιετία π.Χ
Η Αμαθούντα υπήρξε ένα από τα ανεξάρτητα πολιτειακά κέντρα της Κύπρου κατά τη διάρκεια της Κυπρο-Αρχαϊκής και Κυπρο-Κλασικής περιόδου και μια ακμάζουσα αστική θέση από τους Ελληνιστικούς μέχρι και τους πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους. Βρίσκεται σε μια παράκτια θέση στην ανατολική περιφέρεια της Λεμεσού και η ίδρυσή της ανάγεται στις αρχές της Εποχής του Σιδήρου, τον 11ο αι. π.Χ. Η περιοχή όπου άκμασε το αστικό της κέντρο κατοικήθηκε μέχρι και τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια, γεγονός που τεκμηριώνεται από τα πλούσια αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που είναι διάσπαρτα στους πρόποδες, τις πλαγιές και την κορυφή του λόφου της ακροπόλεως της.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων και διάφορες ομάδες της Γαλλικής Αποστολής διενέργησαν ανασκαφικές έρευνες σε διαφορετικές θέσεις, αποκαλύπτοντας συναρπαστικά ευρήματα που μας επιτρέπουν να ανασυνθέσουμε την ιστορία της Αμαθούντας από της απαρχές της ίδρυσής της μέχρι και την σταδιακή εγκατάλειψή της τον 8ο αι. μ.Χ. Οι θέσεις όπου μαρτυρείται αδιάλειπτα η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι οι νεκροπόλεις, εκεί όπου θάβονταν οι κάτοικοί ή όσοι έτυχε να πεθάνουν στην περιοχή. Οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί στις νεκροπόλεις της, από τα τέλη του 19ου αι. μέχρι και σήμερα, μας επιτρέπουν να μιλάμε για την ύπαρξη τριών οργανωμένων χώρων ταφής: τη δυτική, τη βόρεια και την ανατολική νεκρόπολη. Η κάθε νεκρόπολη καταλαμβάνει μια έκταση μήκους 1 περίπου χλμ. και αναπτυσσόταν στις παρυφές και τις χαμηλές πλαγιές των λόφων που γειτνιάζουν με τον κεντρικό λόφο της ακρόπολης. Η εξέλιξη των διαδικασιών που οδήγησαν στην αστικοποίηση και την πολιτειακή οργάνωση της Αμαθούντας προσεγγίστηκαν δια μέσου της ανασύνθεσης της χωρικής οργάνωσης των νεκροταφείων και της μελέτης των ταφικών τύπων που απαντώνται σε αυτά.
Οι τρεις νεκροπόλεις αποτέλεσαν επίσης σημεία διεξαγωγής ταφικών τελετουργικών, τα οποία αντανακλούν τις κοινωνικές δομές. Αναφορικά με τη διαχείριση του νεκρού σώματος, ο ενταφιασμός αποτέλεσε την επικρατούσα ταφική πρακτική και εξαιτίας της συνεχούς χρήσης των τάφων εντοπίζονται με μεγάλη συχνότητα οι δευτερογενείς ταφές στο εσωτερικό τους. Η πρακτική της καύσης των νεκρών, παρόλο που δεν υπήρξε ποτέ διαδεδομένη στην Κύπρο, απαντάται επίσης στην Αμαθούντα. Ένας μικρός αριθμός τεφροδόχων αγγείων εντοπίστηκε μέσα σε ειδικά διαμορφωμένους τάφους ή μέσα σε τάφους που υπήρχαν και ενταφιασμοί. Μια ξεχωριστή, επίσης, θέση στη δυτική νεκρόπολη χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για ταφές καύσεων, οδηγώντας σε διάφορες υποθέσεις αναφορικά με τον χαρακτήρα και το είδος των ταφικών τελετουργικών που λάμβαναν χώρα σε αυτή.