Η αποτύπωση του συλλογικού ασυνείδητου στα λαϊκά παραμύθια.
Τα λαϊκά παραμύθια αποτελούν έναν από τους αρχαιότερους και πιο πανανθρώπινους τρόπους μετάδοσης γνώσης, ηθικών διδαγμάτων και ψυχολογικών προτύπων. Μέσα από την αφήγησή τους, αναδύονται αρχέτυπα, βαθιές επιθυμίες, φόβοι και συλλογικές εμπειρίες, που συνθέτουν το συλλογικό ασυνείδητο μιας κοινωνίας. Ο όρος «συλλογικό ασυνείδητο» εισήχθη από τον Ελβετό ψυχολόγο Καρλ Γιούνγκ (Carl Jung) και αναφέρεται σε ένα βαθύτερο επίπεδο της ψυχής, το οποίο περιέχει καθολικά μοτίβα και σύμβολα που επαναλαμβάνονται σε όλες τις κουλτούρες και εποχές.
Το συλλογικό ασυνείδητο είναι ένα μέρος του ασυνείδητου νου, κοινό σε όλους τους ανθρώπους και περιέχει αρχέτυπα, παγκόσμιες νοητικές «προδιαθέσεις» μη βασισμένες στην εμπειρία. Το Συλλογικό ασυνείδητο, είναι ένα δομικό στρώμα της ανθρώπινης ψυχής που περιέχει κληρονομικά στοιχεία, ξεχωριστά από το προσωπικό ασυνείδητο. Το συλλογικό ασυνείδητο περιέχει ολόκληρη την πνευματική κληρονομιά της εξέλιξης της ανθρωπότητας, αναγεννημένη στη δομή του εγκεφάλου κάθε ατόμου.
Carl Jung: Τι είναι το συλλογικό ασυνείδητο;
«Το συλλογικό ασυνείδητο φαίνεται να αποτελείται από μυθολογικά μοτίβα ή πρωτόγονες εικόνες, γι’ αυτό οι μύθοι όλων των εθνών είναι οι πραγματικοί εκθέτες του».
Το συλλογικό ασυνείδητο μπορούμε να πούμε ότι είναι ψυχικά περιεχόμενα που δεν ανήκουν σε ένα άτομο αλλά σε μια κοινωνία, έναν λαό ή την ανθρώπινη φυλή γενικά. Η συνειδητή προσωπικότητα είναι ένα περισσότερο ή λιγότερο αυθαίρετο κομμάτι της συλλογικής ψυχής. Αποτελείται από ένα σύνολο ψυχικών παραγόντων που θεωρούνται προσωπικοί. Μια συλλογική ποιότητα προσκολλάται όχι μόνο σε συγκεκριμένα ψυχικά στοιχεία ή περιεχόμενο αλλά σε ολόκληρες ψυχολογικές λειτουργίες. Έτσι, η συλλογιστική λειτουργία ως σύνολο μπορεί να έχει συλλογική ποιότητα, όταν έχει γενική εγκυρότητα και συμφωνεί με τους νόμους της λογικής. Ομοίως, η συναισθηματική λειτουργία ως σύνολο, μπορεί να είναι συλλογική όταν είναι ταυτόσημη με το γενικό συναίσθημα και συμφωνεί με τις γενικές προσδοκίες, τη γενική ηθική συνείδηση κλπ. Με τον ίδιο τρόπο, η αίσθηση και η διαίσθηση είναι συλλογικές όταν είναι ταυτόχρονα χαρακτηριστικό μιας μεγάλης ομάδας.
Ο Jung προέβαλλε τη θεωρία του συλλογικού ασυνείδητου από ψυχολογικά φαινόμενα που δεν μπορούσαν να εξηγηθούν με βάση την προσωπική εμπειρία. Η ασυνείδητη δραστηριότητα φαντασίας, για παράδειγμα, εμπίπτει σε δύο κατηγορίες.
-Πρώτον, οι φαντασιώσεις (συμπεριλαμβανομένων των ονείρων) ενός προσωπικού χαρακτήρα, οι οποίες επιστρέφουν αναμφισβήτητα στις προσωπικές εμπειρίες, τα ξεχασμένα ή καταπιεσμένα πράγματα και τις ατομικές αναμνήσεις.
-Δεύτερον, οι φαντασιώσεις (συμπεριλαμβανομένων των ονείρων) ενός απρόσωπου χαρακτήρα, που δεν μπορούν να περιοριστούν σε εμπειρίες στο παρελθόν του ατόμου και έτσι δεν μπορούν να εξηγηθούν ως κάτι που αποκτήθηκε μεμονωμένα. Αυτές οι εικόνες φαντασίας έχουν αναμφισβήτητα τα πλησιέστερα ανάλογα τους σε μυθολογικούς τύπους. Αυτές οι περιπτώσεις είναι τόσο πολλές που είμαστε υποχρεωμένοι να υποθέσουμε την ύπαρξη ενός συλλογικού ψυχικού υποστρώματος. Αυτό ο Carl Jung ονόμασε συλλογικό ασυνείδητο.
Από τι αποτελείται το συλλογικό ασυνείδητο;
Το συλλογικό ασυνείδητο φαίνεται να αποτελείται από μυθολογικά μοτίβα ή πρωτόγονες εικόνες, γι’ αυτό οι μύθοι όλων των εθνών είναι οι πραγματικοί εκθέτες του. Στην πραγματικότητα, ολόκληρη η μυθολογία θα μπορούσε να ληφθεί ως ένα είδος προβολής του συλλογικού ασυνείδητου. Μπορούμε επομένως να μελετήσουμε το συλλογικό ασυνείδητο με δύο τρόπους, είτε στη μυθολογία είτε στην ανάλυση του ατόμου.
Όσο περισσότερο γίνεται αντιληπτό το περιεχόμενο του προσωπικού ασυνείδητου, τόσο περισσότερο αποκαλύπτεται το πλούσιο στρώμα εικόνων και μοτίβων που αποτελούν το συλλογικό ασυνείδητο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση της προσωπικότητας.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται μια συνείδηση που δεν φυλάσσεται πλέον στον μικροσκοπικό προσωπικό κόσμο του εγώ , αλλά συμμετέχει ελεύθερα στον ευρύτερο κόσμο των...
