podlist.gr

Στην εισαγωγή του Αναμνήσεις ενός αντισημίτη του Γκρέγκορ φον Ρετσόρι, η Ντέμπορα Άιζενμπεργκ ξεκινά με μια αναφορά στο σύντομο μυθιστόρημα του Ιβάν Τουργκένιεφ Πρώτη Αγάπη. Προδιαθέτει την αναγνωστική μας εμπειρία, επιβεβαιώνοντας πως η ασχήμια ενυπάρχει σε οτιδήποτε όμορφο (συμπεριλαμβανομένου του έρωτα, που διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο και στην αφήγηση που ακολουθεί). Παραπέμπει, όμως, τρόπον τινά και σε κάτι άλλο: στο γεγονός πως ο φον Ρετσόρι επιλέγει να μιλήσει για αφηγητές, που επιστρέφουν στο παρελθόν τους σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν τις πράξεις που διαμόρφωσαν το φρικτό, ιστορικό τους παρόν.

Ο Γκρέγκορ, αφηγητής της ιστορίας και συνονόματος του συγγραφέα, επισκέπτεται αρχικά τον δεκατριάχρονο εαυτό του  και συχνά μας υπενθυμίζει πως το κείμενο που διαβάζουμε – αν και φαίνεται να εμπνέεται από τη ζωή και τα βιώματα του συγγραφέα – παραμένει προϊόν μυθοπλασίας.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, τουλάχιστον στα τέσσερα από τα πέντε μέρη του μυθιστορήματος – ή της συλλογής ιστοριών –, κάθε τόσο προσδιορίζει τη σχέση του αναγνώστη με το αφηγηματικό υποκείμενο. Μας ξεβολεύει. Συχνά μας κάνει να αναρωτιόμαστε ποια είναι ή ποια θα έπρεπε να είναι η στάση μας απέναντι σε «φανατικές πεποιθήσεις» – όπως εκείνες του ίδιου, αλλά βασικά του οικογενειακού του περιβάλλοντος απέναντι στους Εβραίους.

Μέχρι που έρχεται η Πράβντα, ο απολογισμός και η συνειδητοποίηση της εμπλοκής μας στην κατάσταση των πραγμάτων, η ουδέτερη, απολιτική ή αμέτοχη στάση μας – ή αλλιώς, η «συμπαιγνία», με την οποία αρχικά δυσφορούμε και στη συνέχεια μάλλον ακολουθούμε – μέχρι τη στιγμή που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες αυτής της συμπαιγνίας στο παρόν.

Στοιχεία για τον συγγραφέα:

Ο Γκρέγκορ φον Ρετσόρι (1914-1998) γεννήθηκε σε μια γερμανόφωνη αριστοκρατική οικογένεια της Μπουκοβίνας, όταν η περιοχή ανήκε ακόμα στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία (σήμερα ανήκει στην Ουκρανία). Ο Ρετσόρι σπούδασε στη Βιέννη και πριν απ’ τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε στο Βουκουρέστι. Ο πόλεμος τον βρήκε στο Βερολίνο. Στη συνέχεια, έζησε ως άπατρις σε διάφορες χώρες, σαν ένας «ζωντανός αναχρονισμός», δουλεύοντας στον εκδοτικό χώρο, στο ραδιόφωνο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, και δημοσιεύοντας τα πρώτα του μυθιστορήματα. Η λογοτεχνική του καταξίωση ήρθε σε μεγάλη ηλικία, ενώ σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας απ’ τους κορυφαίους στυλίστες της γερμανόφωνης λογοτεχνίας του 20ουαιώνα.

Κείμενο / Επιμέλεια: Γιάννης Ανδρονικίδης

Post-production: Βαγγέλης Γκουντώνης

Tracklist:
1. Carla dal Forno - Clusters
2. Λένα Πλάτωνος, Sissi Rada - ‘Twas a Long Parting
3. Labradford - By Chris Johnston, Craig Markva, Jamie Evans,
4. Λένα Πλάτωνος - Εμιγκρέδες της Ρουμανίας
5. Black Sabbath - Planet Caravan