podlist.gr

Ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης είναι μια από τις πιο βαθιά συμβολικές ιστορίες της αρχαιότητας, που εμπνέει όχι μόνο τον έρωτα, αλλά και υπαρξιακές και θρησκευτικές ανησυχίες.

Η ιστορία με λίγα λόγια:

Ο Ορφέας, γιος του θεού Απόλλωνα και της Μούσας Καλλιόπης, ήταν ο μεγαλύτερος μουσικός της αρχαιότητας. Με τη λύρα του μπορούσε να γοητεύσει ανθρώπους, ζώα, ακόμα και την ίδια τη φύση. Ερωτεύτηκε την Ευρυδίκη, μια νύμφη, και την παντρεύτηκε. Ωστόσο, η Ευρυδίκη πέθανε από δάγκωμα φιδιού λίγο μετά τον γάμο τους. Συντετριμμένος, ο Ορφέας αποφάσισε να κατέβει στον Κάτω Κόσμο για να την φέρει πίσω.

Με τη μουσική του, συγκίνησε τον Άδη και την Περσεφόνη, που του επέτρεψαν να πάρει την Ευρυδίκη, υπό έναν όρο: να μη γυρίσει να την κοιτάξει μέχρι να φτάσουν στον πάνω κόσμο. Στο τέλος, η αμφιβολία και η αγωνία τον νικούν, γυρίζει να κοιτάξει και τη χάνει για πάντα.

Αποσυμβολισμός του μύθου:

Οι παραδόσεις γύρω από τη μορφή του Ορφέα είναι προϊόντα της πίστης στη μαγική δύναμη της μουσικής, η οποία πίστη είναι παλαιότερη από την έννοια της καλαισθητικής λειτουργίας της. Όπως φαίνεται πίστευαν ακράδαντα ότι ορισμένες «επωδές» ή ξόρκια κατανικούν φυσικούς νόμους, γκρεμίζονται σπίτια κλπ.

Ο καθηγητής Παπαχατζής λέει τα εξής: «Η ιστορία αυτή είναι δημιούργημα πρώιμων ορφικών κύκλων, οι οποίοι από την αρχή είχαν στο κέντρο του ενδιαφέροντος τους τη μελέτη της μεταθανάτιας τύχης των ανθρώπων. Είναι βέβαιο πως η μυθική μορφή του Ορφέα προϋπήρχε. Αφότου όμως μια ομάδα μυστικών τον ύψωσε σε θρησκευτικό τους αρχηγό εξελίχθηκε σε ιερατική μορφή. Η «κάθοδός» του στον Άδη ήταν απαραίτητη για να περιβληθεί η σχετική με το υπερπέραν διδασκαλία του με το κύρος του αυτόπτη».

Το όνομα του που συγγενεύει με το ουσιαστικό όρφνη (σκότος ή νύχτα) και με το επίθετο ορφναίος (σκοτεινός), θα ταίριαζε σε ύπαρξη υποχθόνιου βασιλείου.

Ο Ορφέας ως σύμβολο της τέχνης και της πνευματικότητας

Η μουσική του Ορφέα συμβολίζει τη δύναμη της τέχνης να «δαμάσει» τα ένστικτα, να υπερβεί τη φυσική τάξη και να αγγίξει ακόμη και το θάνατο. Η τέχνη, όπως και η αγάπη, μπορεί να «κατέβει» στα πιο σκοτεινά μέρη της ανθρώπινης ψυχής.

Η Ευρυδίκη ως σύμβολο της χαμένης αγάπης και του ανεκπλήρωτου πόθου

Αντιπροσωπεύει όλα όσα ποθεί η ανθρώπινη ψυχή, αλλά δεν μπορεί ποτέ να τα αποκτήσει πλήρως. Η αιώνια απώλειά της είναι η υπενθύμιση ότι ορισμένα πράγματα βρίσκονται πέρα από την ανθρώπινη δύναμη.

Το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο

Είναι μια μεταφορά για το ταξίδι της ψυχής προς τα βάθη του υποσυνείδητου, όπως και η κάθοδος στον Άδη σε πολλά μυστικιστικά συστήματα (ανάμεσά τους και τα Ορφικά Μυστήρια). Αντικατοπτρίζει την ψυχική κάθοδο που απαιτείται για την αυτογνωσία και την υπέρβαση.

Το βλέμμα πίσω

Συμβολίζει την ανθρώπινη αδυναμία, την αμφιβολία και τον φόβο που εμποδίζουν την ολοκλήρωση και την πραγματική ένωση. Ψυχολογικά, θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως η αδυναμία να εμπιστευτούμε, που συχνά οδηγεί στην αυτο-καταστροφή.

Ψυχολογικές Προεκτάσεις:

Η θλίψη και η απώλεια: Ο Ορφέας βιώνει την απόλυτη απώλεια, κάτι που κάθε άνθρωπος φοβάται. Ο θάνατος της Ευρυδίκης είναι η προσωποποίηση της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου.

Η εμμονή και η ενοχή: Η ανάγκη του να γυρίσει και να κοιτάξει δείχνει την εμμονή μας με το παρελθόν και την αδυναμία να αφήσουμε πίσω ό,τι έχουμε χάσει.

Το πένθος και η ατέρμονη προσπάθεια: Η προσπάθειά του να «επιστρέψει» την Ευρυδίκη θυμίζει τη διαδικασία του πένθους, όπου συχνά κάποιος δεν μπορεί να αποδεχθεί την πραγματικότητα της απώλειας.

Η ματαίωση του έρωτα: Όπως και σε άλλους μύθους, η αγάπη νικά τον θάνατο αλλά δεν επιβιώνει της ανθρώπινης αδυναμίας.

Ο Ορφέας ως Μέγας Διδάσκαλος:

Ο Ορφέας δεν είναι απλώς ένας μυθικός ήρωας. Στην αρχαία Ελλάδα, θεωρήθηκε ένας μεγάλος μύστης και ο θεμελιωτής των Ορφικών Μυστηρίων. Αυτά τα μυστήρια, παρόμοια με τα Ελευσίνια, αφορούσαν τη μυστική γνώση για την ψυχή, τον θάνατο και την αναγέννηση. Ο...