podlist.gr

Οι γυναίκες του Δία: Μια προσωπική αναζήτηση πίσω από τους μύθους

Όσο περισσότερο ασχολούμαι με τη μυθολογία, τόσο συνειδητοποιώ ότι η ερωτική ζωή του Δία δεν είναι απλά μια ατελείωτη λίστα κατακτήσεων. Δεν είναι μόνο το κουτσομπολιό της αρχαιότητας. Είναι κάτι βαθύτερο, πιο συμβολικό. Κάθε γυναίκα που σχετίστηκε μαζί του δεν είναι απλώς μια «πρώην», αλλά ένας κρίκος σε μια αλυσίδα που ενώνει φυσικά φαινόμενα, θεσμούς και κοινωνικές αξίες.

Η πρώτη γυναίκα που αναφέρεται πως πήρε ο Δίας ήταν η Χθονίη – η Γη η ίδια. Μου φαίνεται σχεδόν ποιητικό ότι ο Δίας δημιούργησε τον κόσμο για να την ντύσει με έναν πέπλο, γεμάτο στεριές και θάλασσες. Εκεί, ξεκινά ο συμβολισμός: η ένωση ουρανού και γης. Ο Δίας δεν είναι ακόμη ο γνωστός ερωτιάρης. Είναι ο Δημιουργός, ο Δαμάτριος, ο Καρποφόρος. Η σχέση του με τη Χθονίη δεν είναι απλώς ερωτική· είναι η κοσμογονία.

Μετά ήρθε η Μήτις – η θεά της σοφίας. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Άλλαζε μορφές για να τον αποφύγει, αλλά τελικά δεν τα κατάφερε. Κι εκείνος, μόλις την κατέκτησε, την κατάπιε, φοβούμενος μια προφητεία πως ο γιος της θα του έκλεβε τη βασιλεία. Από αυτή την... ιδιότυπη εγκυμοσύνη, γεννήθηκε η Αθηνά – μέσα από το κεφάλι του. Όχι απλώς μια κόρη, αλλά η ίδια η σοφία, η στρατηγική, η λογική. Ο πατέρας μόνος του γεννά το παιδί: πατριαρχία σε πλήρη ισχύ. Ο ρόλος της μητέρας σχεδόν σβήνεται και αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι.

Ο Δίας επιθυμούσε και τη Θέτιδα, αλλά πάλι, η προφητεία ότι ο γιος της θα ήταν ισχυρότερός του τον κράτησε πίσω. Άλλοι λένε ότι η Θέτιδα τον απέρριψε από σεβασμό στην Ήρα. Το βέβαιο είναι ότι τελικά την πάντρεψαν με θνητό τον Πηλέα κι εκείνη γέννησε τον Αχιλλέα. Η εξουσία πάνω στους ημίθεους και τους ήρωες περνά και από το κρεβάτι του Δία, έστω και απόντος.

Άλλη γυναίκα του ήταν η Διώνη – και μαζί απέκτησαν την Αφροδίτη. Εδώ μπλέκεται το αρχαϊκό με το Ομηρικό. Κάποιοι την ήθελαν κόρη του Ουρανού, άλλοι του Δία. Ο μύθος προσαρμόζεται, ανάλογα με το τι θέλουμε να εξηγήσουμε: την αγάπη, τη γονιμότητα, την έλξη. Ο Δίας ως Καρποδοτήρ, Επικάρπιος, συνεχίζει να καρπίζει ιδέες, θεούς, έννοιες.

Και ύστερα, έρχεται η Ήρα – η μία και μοναδική, όπως λένε. Η νόμιμη. Αλλά και αυτή η σχέση τους ξεκίνησε πριν τον γάμο, στα κρυφά. Οι ιστορίες τους έχουν τη δική τους θέρμη, σχεδόν ανθρώπινη. Ζήλια, καβγάδες, αλλά και παιδιά: ο Άρης, η Ήβη, η Ειλείθυια, ο Ήφαιστος – αν και εκεί υπάρχει μπέρδεμα για το αν τον γέννησε μόνη της η Ήρα ή μαζί με τον Δία. Και αυτός ο μύθος μάς λέει πολλά: οι ρόλοι σταθεροποιούνται, η μητέρα παλεύει για δικαίωμα, αλλά ο πατέρας κυριαρχεί.

Όσο προχωρώ στην ερευνά μου, βλέπω ότι η ερωτική δραστηριότητα του Δία δεν είναι «βουλιμία», όπως θα λέγαμε για άλλους χθόνιους θεούς. Είναι μέσο. Μέσο για να δικαιολογηθούν θεσμοί, να εξηγηθούν φυσικά φαινόμενα, να συνδεθούν οι θεοί με τις τέχνες, τις εποχές, τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η πατρότητα του Δία απέναντι στην Αθηνά και τον Ήφαιστο μάς μιλά για τη δημιουργικότητα, τη φωτιά, τη σοφία – αλλά και για μια εποχή που χρειαζόταν οι θεοί να είναι άντρες και κυρίαρχοι.

Ακόμη και οι πιο «δύσκολες» σχέσεις του, όπως με τον Γανυμήδη, εξυπηρετούσαν μυθολογικά σχήματα: τη μετάβαση από το θνητό στο θεϊκό, την αποδοχή της παιδεραστίας, αλλά και τον συμβολισμό της αιώνιας νεότητας. Αν και υπάρχει υπόνοια ότι αρχικά ο μύθος με τον Γανυμήδη δεν είχε ερωτική σημασία.

Σήμερα, ως γυναίκα, δεν μπορώ να αγνοήσω την υπερβολή, την επιβολή, τη μονομέρεια. Αλλά βλέπω και τη δύναμη των γυναικών του μύθου. Η Μήτις, η Θέτιδα, η Ήρα – όλες έχουν βούληση, ακόμα κι όταν η ιστορία τις καταπίνει. Όλες κάτι ενσαρκώνουν: σοφία, σεβασμό, δύναμη, μητρότητα.

Ο Δίας, είτε ως Γαιάοχος είτε ως Καρποφόρος, μέσα από κάθε ένωση του, δεν κατακτά απλά· συμβολίζει. Και μέσα από αυτές τις ενώσεις χτίζεται ένας ολόκληρος κόσμος – όχι πάντα δίκαιος, αλλά βαθιά ανθρώπινος.

Σε αυτό το πρώτο μου ταξίδι στον κόσμο του Δία, προσπάθησα να δω πίσω από τους μύθους, πίσω από τα ονόματα και τις ερωτικές περιπέτειες,...