podlist.gr

Η Νύμφη και ο Πρώτος Βασιλιάς

Στην αρχή δεν υπήρχε πόλη· υπήρχε μια νύμφη.

Η Σαλαμίνα, κόρη του ποτάμιου θεού Ασωπού και της Μετώπης, ζούσε στα νερά με τις αδελφές της. Ήταν μια παρουσία διάφανη, σχεδόν μουσική, ώσπου ο Ποσειδώνας, κύριος του απείρου και των ανεξιχνίαστων βυθών, την ερωτεύτηκε. Λένε πως την άρπαξε και την έφερε σ’ ένα άγριο νησί, κατάσπαρτο από πεύκα και λύκαινες. Εκεί ενώθηκαν. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Κυχρέας.

Ο Κυχρέας δεν ήταν συνηθισμένο παιδί. Γεννήθηκε με το πνεύμα της θάλασσας στα μάτια του και με μια οργή που θύμιζε αρχέγονη φωτιά. Μεγάλωσε και βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν φοβερό δράκοντα – ίσως φίδι, ίσως τέρας της γης, ίσως ο ίδιος ο φόβος του πρώτου ανθρώπου που πατάει κάπου και δεν ξέρει τι είναι. Το νίκησε. Και τότε, η Σαλαμίνα –η γη– είχε πλέον όνομα και προστάτη.

Ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο Κυχρέας έδωσε στο νησί το όνομα της μητέρας του. Δεν είναι απλώς τιμή· είναι θεμελίωση. Όταν ένα παιδί δίνει το όνομα της μητέρας του στη γη, αυτή η γη γίνεται ιερή. Από τότε η Σαλαμίνα δεν ήταν πια απλώς νησί. Ήταν τόπος ιερός, με ταυτότητα που αντηχούσε στην Ιλιάδα και στους μύθους.

Και όσο κι αν άλλαξαν οι αιώνες, όσο κι αν καταλύθηκαν βασίλεια, η Σαλαμίνα της Ελλάδας κράτησε αυτό το αρχέγονο βάπτισμα: του νερού, της ένωσης, της πάλης και της νίκης. Είναι το αρχέτυπο της γέννησης ενός τόπου από το θήλυ, από το χάος στο όνομα.

Η μυθολογία αναφέρει ότι ο Τελαμώνας έφυγε από την Αίγινα, διότι είχε δολοφονήσει τον ετεροθαλή αδερφό του Φώκο και πήγε στη Σαλαμίνα, όπου νυμφεύτηκε την κόρη του Κυχρέα, Γλαύκη (το όνομα της σημαίνει λαμπερή) και έτσι έγινε βασιλιάς της Σαλαμίνας. Όμως από αυτόν τον γάμο δεν γεννήθηκαν παιδιά. Μετά τον θάνατο της Γλαύκης, ο Τελαμώνας νυμφεύτηκε δύο γυναίκες, την Ερίβοια ή Περίβοια και την Ησιόνη. Με την πρώτη απέκτησε τον Αίαντα που σημαίνει αετός, ενώ με τη δεύτερη τον Τεύκρο.

Ο Εξόριστος και η Δεύτερη Πατρίδα

Ο Τεύκρος ήταν τοξότης. Όχι μόνο με τόξο, αλλά και με βλέμμα. Τοξότης των στόχων που δεν εκπληρώθηκαν. Επέστρεψε από την Τροία πληγωμένος, όχι από τους Τρώες, αλλά από την ίδια του τη μοίρα. Είχε πολεμήσει γενναία, είχε μπει στον Δούρειο Ίππο, είχε τιμήσει τους νεκρούς. Αλλά δεν είχε εκδικηθεί τον θάνατο του αδελφού του Αίαντα. Και αυτό ο πατέρας του, ο Τελαμώνας, δεν του το συγχώρεσε ποτέ. Δεν τον δέχτηκε πίσω στη Σαλαμίνα. Έτσι ξεκινά η δεύτερη ιστορία της Σαλαμίνας. Όχι με θεούς, αλλά με εξορία.

Ο Τεύκρος περιπλανήθηκε και βρέθηκε στην Κύπρο, στις ακτές κοντά στην Έγκωμη. Εκεί θεμελίωσε μια νέα πόλη. Της έδωσε το όνομα της πατρίδας του «Σαλαμίνα». Όχι για να ξεχάσει, αλλά για να θυμάται. Όχι για να σβήσει το παρελθόν, αλλά για να το συνεχίσει.

Η νέα Σαλαμίνα έγινε η πρωτεύουσα του νησιού. Οι απόγονοι του Τεύκρου κυβέρνησαν για αιώνες. Αλλά η εσωτερική του εξορία δεν σταμάτησε εκεί. Λέγεται πως όταν γύρισε στα γεράματά του, του αρνήθηκαν πάλι την πατρίδα του. Αυτή τη φορά ο ανιψιός του, ο Ευρυσάκης, του έκλεισε την πόρτα. Και τότε ο Τεύκρος έφυγε για τρίτη φορά. Πήγε στην Ιβηρική. Και ίδρυσε άλλη μια πόλη: την Καρθαγένη.

Τρεις πόλεις. Τρεις πατρίδες. Κι όμως, ο ίδιος πάντα ξένος. Ο Τεύκρος είναι ο ήρωας του ξεριζωμού, αλλά και της αναδημιουργίας. Δεν του δόθηκε η πατρίδα – την έφτιαξε. Και η Σαλαμίνα της Κύπρου έγινε το ανάχωμα του πένθους του. Έγινε όνομα, ρίζα και γέφυρα.

Συμβολισμοί & Λυρική Προσέγγιση

•Η νύμφη Σαλαμίνα και ο Ποσειδώνας είναι έργα θεϊκής ένωσης – όμως είναι η νύμφη που καθιερώνει την ταυτότητα. Το θήλυ, η πατρίδα, η αρχή.

•Ο Τεύκρος, άνθρωπος με ταξίδι - εξορία - μνήμη, μεταφέρει την πατρίδα του σε νέα γη. Εκεί η Σαλαμίνα γίνεται τόπος θεμελίωσης και συνέχειας ανθρωπίνων επιλογών και ριζών.

Έτσι η Σαλαμίνα καθίσταται τόπος μνήμης και ρίζωμα: θεϊκό συμβάν ή ανθρώπινη πορεία, όλα για ένα κοινό σκοπό – το όνομα και το σύμβολο.

Δύο Σαλαμίνες – ένα όνομα, δύο μοίρες

Υπάρχουν τόποι που γεννιούνται από θεούς και άλλοι που γεννιούνται από...