Ραψωδία τ
Ο Οδυσσέας, σε στενή συνεργασία με τον Τηλέμαχο, αποφασίζει να απαλλαγούν από τους αδίστακτους Μνηστήρες που σπαταλούν την περιουσία τους και διεκδικούν την Πηνελόπη προσφέροντας της ακριβά δώρα. Καταστρώνουν τα σχέδια τους βήμα βήμα. Αποφασίζουν να εξαφανίσουν τα όπλα που βρίσκονται στη μεγάλη αίθουσα του θρόνου όπου καθημερινά τρώνε, πίνουν και γλεντούν οι Μνηστήρες. Κρύβουν σε μυστική κρύπτη του ανακτόρου όλα τα όπλα: Ακόντια, ασπίδες, κράνη, τόξα, βέλη... Η Πηνελόπη δεν έχει ύπνο κατεβαίνει στην αίθουσα όπου βρίσκεται ο γέρος ξένος κουρελής ζητιάνος που είναι ο ίδιος ο Οδυσσέας όπως τον έχει μεταμορφώσει η Αθηνά. Τον Οδυσσέα αναγνώρισε μέχρι τώρα μόνο το πιστό του κυνηγόσκυλο ο Άργος που πεθαίνει αμέσως μόλις είδε και οσμίστηκε, ότι γύρισε ο αγαπημένος του αφέντης. Την ταυτότητα του ο Οδυσσέας την έχει αποκαλύψει μόνο στον Τηλέμαχο. Η Πηνελόπη ζητά από τον ξένο να της πει ποιος είναι, από ποιον τόπο έρχεται, ποιοι είναι οι γονείς του, πως έφτασε στην Ιθάκη... Ο Οδυσσέας - ξένος, αρνείται ευγενικά. Εκείνη του εκμυστηρεύεται την θλιβερή της ιστορία με τους Μνηστήρες και για το τέχνασμα της, με το ράβε- ξήλωνε του πέπλου που υφαίνει. Του ζητά πάλι στοιχεία για κείνον και ο Οδυσσέας πλάθει μια ιστορία ότι είναι τάχα κρητικός από καλή και πλούσια γενιά και μάλιστα στην Κρήτη γνώρισε τον Οδυσσέα και τον φιλοξένησε πριν εκείνος πάει στην Τροία. Μιλά και για τα ρούχα που φορούσε τότε ο Οδυσσέας με λεπτομέρειες και έτσι πείθεται η Πηνελόπη ότι έχει απέναντι της έναν αξιόπιστο άνθρωπο αλλά δεν έχει καταλάβει μέσα στη μεγάλη της συγκίνηση ότι πρόκειται για τον ίδιο τον Οδυσσέα. Η Πηνελόπη ζητά από τις βοηθούς της να πλύνουν και να λούσουν τον ξένο και να του δώσουν καθαρά ρούχα, χλαμύδα, χιτώνα και ότι άλλο χρειάζεται. Η ψυχομάνα του Ευρύκλεια αναλαμβάνει το ποδόλουτρο του και ξαφνικά η παλάμη της έρχεται σε επαφή με την ουλή που είχε από μικρός ο Οδυσσέας κοντά στο γόνατο, τραύμα από αγριόχοιρο στον Παρνασσό στο βασίλειο του παππού του Αυτόλυκου. Η Ευρύκλεια που έβλεπε στον ξένο πολλές ομοιότητες με τον Οδυσσέα, τώρα πια είναι σίγουρη. Παραλύει από την χαρά της, δεν έχει δύναμη να κρατήσει το πόδι του Οδυσσέα που της φεύγει από τα χέρια και πέφτει με θόρυβο στη μεγάλη χάλκινη λεκάνη που αναποδογυρίζει και χύνονται τα νερά. Ο Οδυσσέας ζητά από την αγαπημένη του τροφό και παραμάνα να μην πει τίποτα σε κανένα γι` αυτή την αναγνώριση. Λίγο μετά η Πηνελόπη μιλά στον ξένο για μια εξαιρετική της ιδέα προκειμένου να αποφύγει τους Μνηστήρες. Λέει ότι θα πάρει άντρα της αυτόν που θα μπορέσει να τεντώσει το τόξο του Οδυσσέα και να διαπεράσει με το βέλος τις εγκοπές των λεπίδων δώδεκα τσεκουριών στημένων στη σειρά. Αυτό το είχε καταφέρει μόνο ο Οδυσσέας που είχε τη δύναμη να τεντώσει εντελώς το σκληρό τόξο, αλλά και τη σκοπευτική δεινότητα να περάσει το βέλος από τις δώδεκα εντορμίες των πελεκιών.