podlist.gr

Διορθωτικά μαθήματα Ιστορίας με τον Γιώργο Θ. Μαυρογορδάτο
Pod.gr

Διορθωτικά μαθήματα Ιστορίας με τον Γιώργο Θ. Μαυρογορδάτο

Ιστορία Μαθήματα Ντοκιμαντέρ

Η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια και η ψευδής Ιστορία γίνεται κάποτε
εξίσου επικίνδυνη με τις ψευδείς ειδήσεις – τα λεγόμενα fake news. Με αφορμή την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, σ’ αυτή τη δεύτερη σειρά μαθημάτων ο καθηγητής Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος θέλει να διορθώσει μερικά λανθασμένα ιστορικά στερεότυπα που επικρατούν στη χώρα μας σχετικά με το 1922.

επεισόδια 67
διάρκεια 21 ώρες
επεισόδιο πριν
ηλικία
προσθήκη πριν

Ο Βενιζέλος στη Λωζάνη

Τον Σεπτέμβριο του 1922, μόνο ο Βενιζέλος μπορούσε να αντιπαλέψει στο εξωτερικό και ειδικά στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης στη Λωζάνη τις συνέπειες της ήττας. Ήταν έτσι σε θέση να επιβάλει εξαιρετικά δυσάρεστες αποφάσεις: πρώτα την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό και πληθυσμό, ύστερα την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών. Μόνο εκείνος μπορούσε επίσης να αναστήσει τη συμμαχία...

Η εκτέλεση των Έξι

Υπό την πίεση των πιο ακραίων στρατιωτικών, με επικεφαλής τον Θεόδωρο Πάγκαλο, η λεγόμενη «Επανάσταση του 1922» προχώρησε στη δίκη και εκτέλεση των Έξι που κρίθηκαν υπεύθυνοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή, μολονότι η ανεπανόρθωτη βλάβη («προδοσία») των εθνικών συμφερόντων δεν έγινε «εκ προθέσεως», αλλά από βαρύτατη και ασυγχώρητη αμέλεια ή το πολύ από «ενδεχόμενο δόλο». Ανεξάρτητα από το όποιο...

Οίκαδε… οι Πομερανοί

Παρά τις επίσημες δηλώσεις και διακηρύξεις, η τύχη του Ελληνισμού της Τουρκίας κατά βάθος δεν απασχολούσε τους Αντιβενιζελικούς, τουλάχιστον ως πρώτη προτεραιότητα. Υπερίσχυε μάλιστα σε πολλούς το μίσος που προκαλούσε η πίστη των περισσοτέρων Ελλήνων της Τουρκίας στον Βενιζέλο. Τα κύρια άρθρα «Οίκαδε…» και «Οι Πομερανοί» στην εφημερίδα «Καθημερινή» δεν πρόλαβαν να συμβάλουν στη στρατιωτική...

Περιμένοντας ένα χρόνο το μοιραίο

Οι Αντιβενιζελικοί απέκρουαν τις διπλωματικές λύσεις όσο το γόητρο και το ηθικό του ελληνικού στρατού ήσαν ακμαία και τις αποδέχτηκαν μόνο όταν είχαν πλέον καταρρακωθεί και τα δύο μετά την αιματηρή αποτυχία της άσκοπης εξόρμησης προς Άγκυρα που οι ίδιοι αποφάσισαν. Αλλά ήταν πια πολύ αργά. Ακόμη και όταν πλέον προεξοφλούσαν την καταστροφή, τον Φεβρουάριο του 1922, δεν προχώρησαν στην...

Πώς σπαταλήθηκε και εξανεμίστηκε η ελληνική στρατιωτική ισχύς

Επιλέγοντας τη συνέχιση και κλιμάκωση του πολέμου στη Μικρά Ασία, οι Αντιβενιζελικοί και προσωπικά ο Γούναρης προτίμησαν ως υπουργό Στρατιωτικών τον ανίδεο Νικόλαο Θεοτόκη και ως αρχιστράτηγο τον αστοιχείωτο Αναστάσιο Παπούλα, προκαλώντας παράλληλα ανταγωνισμό και πολυφωνία μεταξύ διαφόρων στρατιωτικών. Έτσι αποφασίστηκε στις 15 Ιουλίου 1921 η προέλαση προς την Άγκυρα. Χωρίς σαφείς στόχους, η...

Η ανευθυνότητα και ιδιοτέλεια των Αντιβενιζελικών

Με κάλυψη και πρόφαση τον Κωνσταντίνο, η Αντιβενιζελική ηγεσία χειρίστηκε το Μικρασιατικό ζήτημα σαν να μην υπήρχε άλλη επιλογή από τη συνέχιση και την κλιμάκωση της εκστρατείας. Αντί να εκμεταλλευθούν τρεις διαδοχικές ευκαιρίες διπλωματικής διεξόδου για τερματισμό του πολέμου, με βρετανική μεσολάβηση και υποστήριξη, οι Αντιβενιζελικοί επιδίωξαν οριστική στρατιωτική λύση από μόνο τον ελληνικό...

Η πολιτική εκμετάλλευση του άρρωστου Κωνσταντίνου

Ο Δημήτριος Γούναρης και οι άλλοι Αντιβενιζελικοί οργάνωσαν το νόθο δημοψήφισμα του 1920 για να μεταθέσουν την ευθύνη της επανόδου του Κωνσταντίνου στον ίδιο τον Λαό. Για να εκμεταλλευθούν το γόητρο του Κωνσταντίνου ως νικηφόρου Στρατηλάτη, δημιούργησαν ύστερα την πλαστή εντύπωση ότι τάχα αναλάμβανε ξανά «αρχιστράτηγος», όπως στους Βαλκανικούς Πολέμους. Γι’ αυτό τον περιέφεραν στη Μικρά Ασία...

Οι ευθύνες του άρρωστου βασιλέα Κωνσταντίνου Α’

Ο Κωνσταντίνος Α΄ δεν έχει στρατιωτικές ευθύνες για τη Μικρασιατική Καταστροφή επειδή δεν υπήρξε στ’ αλήθεια «αρχιστράτηγος», όπως τον παρουσίασαν. Η κυριότερη ευθύνη του είναι ότι επέμεινε να επιστρέψει το 1920 παρά τις προειδοποιήσεις της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας ότι η επάνοδός του θα προκαλούσε απαλλαγή τους από κάθε δέσμευση απέναντι στην Ελλάδα, καθώς και τη διακοπή...

Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920

Ο Βενιζέλος ήταν βέβαιος ότι θα κέρδιζε τις εκλογές που έγιναν την 1η Νοεμβρίου 1920. Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη για το αντίθετο. Δεν μπορούσε άλλωστε να τις καθυστερήσει άλλο, αφού παρουσίασε τη Συνθήκη των Σεβρών σαν οριστική τάχα συνθήκη ειρήνης που τερμάτιζε τον πόλεμο με την Τουρκία. Ωστόσο, είχε μεσολαβήσει στις 12 Οκτωβρίου ο απροσδόκητος θάνατος του βασιλέα Αλεξάνδρου, που...

Η κατάληψη της Σμύρνης ως σημείο χωρίς επιστροφή

Η κατάληψη της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό το 1919 αποδείχθηκε σημείο χωρίς επιστροφή για τους Έλληνες, τους Τούρκους, αλλά και τις Μεγάλες Δυνάμεις.Προέκυψε ένας φαύλος κύκλος στρατιωτικών επιχειρήσεων για την άμυνα της ελληνικής ζώνης, με διαδοχική διεύρυνση της κατεχόμενης έκτασης, αύξηση του τουρκικού πληθυσμού της και δυσμενείς επιπτώσεις για τους Έλληνες κατοίκους. Διέξοδο θα πρόσφερε...

Η τύφλωση με τη Σμύρνη

Τον Μάιο του 1919 παρουσιάστηκε η μοναδική ευκαιρία για άμεση κατάληψη της Σμύρνης από τον ελληνικό στρατό, με κοινή απόφαση Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας και ΗΠΑ. Ο Βενιζέλος μπορούσε να υπολογίζει ότι η Ελλάδα δεν θα αντιμετώπιζε ποτέ μόνη της στη Μικρά Ασία ενδεχόμενη αντίσταση εκ μέρους των Τούρκων, αλλά μόνο σε σύμπραξη με τις νικήτριες Μεγάλες Δυνάμεις, καθώς και τη μεγάλη Αρμενία που...

Η διαφωνία του Μεταξά

Τον Φεβρουάριο του 1915 ο Ιωάννης Μεταξάς διαφωνούσε με τον Βενιζέλο όχι μόνο για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην επιχείρηση των Δαρδανελλίων, αλλά και για την ιδέα επέκτασης του ελληνικού κράτους στη Μικρά Ασία. Σύμφωνα με την ανάλυσή του, το ελληνικό κράτος θα αποκτούσε χώρα με πληθυσμό στην πλειονότητα τουρκικό, που θα αλλοίωνε την εθνική του υπόσταση. Η άμυνα και η ασφάλειά της θα απορροφούσε...

Υπήρχε εναλλακτική πολιτική για τη σωτηρία του Ελληνισμού της Τουρκίας;

Οι αντίπαλοι του Βενιζέλου ισχυρίζονταν ότι, αν η Ελλάδα έμπαινε στον πόλεμο ως σύμμαχος της Αντάντ και εχθρός της Τουρκίας, θα προκαλούσε αμέσως τον αφανισμό των Ελλήνων της Τουρκίας. Βαυκαλίζονταν με τις υποσχέσεις της Γερμανίας ότι θα τους προστάτευε, όσο η Ελλάδα έμενε ουδέτερη. Όμως οι γερμανικές εγγυήσεις αποδείχθηκαν εντελώς ανεπαρκείς. Παρά την ουδετερότητα της επίσημης Ελλάδας, οι...

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ως τελευταία ευκαιρία

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πρόσφερε στην Ελλάδα μία μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσει την Τουρκία στο πλευρό ισχυρών συμμάχων, όπως ήταν η Αντάντ (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία). Ήταν επίσης η τελευταία ευκαιρία για τη διάσωση των ελληνικών πληθυσμών της Τουρκίας, αφού αυτοί απειλούνταν με άμεσο και οριστικό αφανισμό. Τον Ιανουάριο του 1915, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών υποσχέθηκε στην Ελλάδα...

Το δίλημμα του 1914: πόλεμος χωρίς συμμάχους ή συμβιβασμός;

Το 1914 η Ελλάδα αντιμετώπισε άμεσο κίνδυνο νέου πολέμου με την Τουρκία, στον οποίο όμως θα ήταν ολομόναχη, χωρίς συμμάχους πλέον. Θανάσιμη απειλή αποτελούσαν δύο υπερσύγχρονα θωρηκτά που η Τουρκία περίμενε να παραλάβει από βρετανικά ναυπηγεία το καλοκαίρι του 1914. Με αυτά θα αποκτούσε αμέσως τον απόλυτο έλεγχο του Αιγαίου. Η κυβέρνηση Βενιζέλου έκανε ό,τι μπορούσε για την αποτροπή του...

Οι Νεότουρκοι ως αντίδραση στην ήττα και την απώλεια

Στους Βαλκανικούς Πολέμους οι Οθωμανοί έχασαν ξαφνικά όλα σχεδόν τα ευρωπαϊκά τους εδάφη. Η αντίδραση εκδηλώθηκε αμέσως από τους Νεότουρκους, που υιοθέτησαν ως συνταγή σωτηρίας τον εκτουρκισμό, με κριτήριο τη μουσουλμανική θρησκεία. Αντίθετα, οι μη Μουσουλμάνοι στοχοποιήθηκαν ως μη νομιμόφρονες και ως πράκτορες ευρωπαϊκών οικονομικών συμφερόντων που εκμεταλλεύονταν τη μουσουλμανική πλειονότητα....

Η πολιτική του Βενιζέλου μέχρι το 1914

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, ο Βενιζέλος εφάρμοσε την πολιτική ισονομίας μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων που είχε ήδη διαμορφώσει στην αυτόνομη Κρητική Πολιτεία, προβλέποντας ακριβώς αυτή την επέκταση του ελληνικού κράτους. Η συνθήκη ειρήνης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία (Συνθήκη των Αθηνών) εγγυήθηκε τα κάθε λογής δικαιώματα και συμφέροντα των Μουσουλμάνων στις Νέες Χώρες που είχε...

Από το 1821 έως το 1922, κύματα προσφυγικά και παλιρροϊκά

Τα νέα χριστιανικά κράτη που προέκυπταν από τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν μπορούσαν να εγγυηθούν στους Μουσουλμάνους ισονομία και ασφάλεια. Από το 1821, όσοι Μουσουλμάνοι γλίτωσαν από σφαγές έφυγαν από την επαναστατημένη Ελλάδα (ή αλλαξοπίστησαν). Μετά την ειρηνική προσάρτηση της Θεσσαλίας και της επαρχίας της Άρτας, πάλι έφυγαν οι Μουσουλμάνοι. Τέλος, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι...

Από τη μία επέτειο στην άλλη

Κατά βάθος 1821 και 1922 συνδέονται. Μετά την εμφάνιση του εθνικισμού, δεν είναι πλέον βιώσιμες οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες. Από το 1821 δεν δρομολογείται μόνο η συγκρότηση ελληνικού εθνικού κράτους. Δρομολογείται ταυτόχρονα και η αναπόφευκτη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αποκλείεται πλέον αυτή να διατηρηθεί και να περάσει ακέραιη σε ελληνικό ή έστω σε πολυεθνικό έλεγχο, σύμφωνα με τις...

Αυτοκαταστροφή στην Κύπρο και Επίλογος

Από το 1944 το Κυπριακό συνδέθηκε ξανά με εσωτερικές πολιτικές διαμάχες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, όπου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος πρώτα ένωσε και ύστερα δίχασε, όταν φάνηκε να προτιμά την ανεξαρτησία από την Ένωση. Σε καμία άλλη φάση της διαδικασίας εθνικής ολοκλήρωσης δεν έγινε τόσο φανερή όχι μόνο η νομοτελειακή γένεση εμφυλίων συγκρούσεων, αλλά και οι ενδεχόμενες αυτοκαταστροφικές...